Op de editie Moergestelse Kalender van 2025 zien we reuzin Ermelindis bij de ingang van Kasteel Nieuwenhof, een foto van Louis van den Meijdenberg. Ze heette daar op 10 september van het vorige jaar de bezoekers welkom aan de Open Monumentendag. Sint Ermelindis, een heilige van wie jaarlijks op 29 oktober haar feestdag wordt gevierd, heeft ook met Moergestel nauwe banden.
Door Martien Oerlemans
Ermelindis van Meldert
Ermelindis werd in Terdonck bij Lovenjoul (in het huidige Vlaams-Brabant) geboren als dochter van een rijke kasteelheer. Zij wilde als bruid van Christus haar maagdelijkheid behouden en weigerde daarom in het huwelijk te treden. Haar vader, onder de indruk van haar vastberadenheid, gaf haar toestemming om zich geheel aan God te wijden. Dat uitte zich aanvankelijk in het helpen van de armen. Verlangend naar eenzaamheid, trok ze naar de bossen rond Bevekom, waar ze als kluizenaarster leefde. Later vestigde ze zich in een kluis in Meldert. Daar stierf ze op 29 oktober 600.
Ermelindis wordt aanbeden voor oogziekten, koorts en verlamming. Men zegt dat, als men van het water van het bronnetje in de kapel van Meldert drinkt, men genezen is. Vandaar dat het plaatsje zo’n populair bedevaartsoord is. Bij haar graf zouden zich volgens de overlevering vele mirakelen hebben voorgedaan. Haar gebeente werd in een schrijn geplaatst in de aan haar toegewijde kerk van Meldert (bij Hoegaarden). Daar wordt ze tot op de dag van vandaag nog steeds vereerd. Jaarlijks op Tweede Pinksterdag wordt er een processie gehouden.
Om de 50 jaar
Op zondag 3 september 2000 trok een Moergestelse vertegenwoordiging, natuurlijk vergezeld van reuzin Ermelindis, naar het Belgische Meldert om er een heel bijzondere gebeurtenis mee te maken. Het reliekschrijn van Ermelindis werd na een indrukwekkende viering in het plaatselijke kerkje, naar buiten gedragen. Daar werd het, onder toeziend oog van veel belangstellenden, geopend. Een arts benoemde de verschillende beenderen en een notaris tekende het allemaal op, waarna Mgr. De Bie (plaatsvervanger van de Belgische kardinaal Danneels, die verhinderd was) de relieken aan de menigte liet zien. Na deze plechtigheid werd een document ondertekend, de beenderen werden weer in doeken gewikkeld en in het schrijn opgeborgen. Daarna bracht de notaris het zegel aan dat, zo wil de traditie, pas weer na 50 jaar verbroken mag worden en de ceremonie weer wordt herhaald.
Ook Moergestel ‘ademt’ Ermelindis
In Meldert staat alles in het teken van de heilige Ermelindis. Er is een Ermelindisstraat, een feestzaal Ermelindis en veel vrouwen kregen bij de geboorte de naam Ermelindis.
Maar ook Moergestel is Ermelindis trouw gebleven. In 1951 heeft onze toenmalig pastoor Van den Boogaard getracht de Ermelindisverering in Moergestel nieuw leven in te blazen. Ter stimulering liet hij een aantal personen uit Meldert op De Hooge Braaken een toneelspel opvoeren over het leven van Ermelindis. Een aantal inwoners van Moergestel heeft daarop samen met pastoor Van den Boogaard een tegenbezoek gebracht aan Meldert, waarbij een deel van het sleutelbeen (6,5 cm) van de heilige werd verkregen. Deze reliek werd in de daarop volgende jaren op tweede Pinksterdag in de parochiekerk van Moergestel uitgestald en vereerd. Vervolgens hield hij gedurende enkele jaren processies ter ere van Ermelindis. Tevens werd een broederschap, de ‘Godvruchtige Vereniging van Sinte Ermelindis’, opgericht. Omstreeks 1960 verdween echter de belangstelling voor Ermelindis. Niettemin bleven beeld en reliek tot in 1998 permanent in de kerk ter verering uitgestald. In dat jaar werd uit veiligheidsoverwegingen de reliekhouder in de kluis geplaatst. Op dit moment is alleen het beeldje in de kerk nog te bezichtigen. Het is mogelijk het enige beeld van deze heilige in Nederland.
Moergestelse zuster Ermelindis
Moergestel heeft ook een ‘zuster Ermelindis’ gekend. Janneke (Jana) van den Meijdenberg werd geboren op 10 december 1913 op de Hild. Het boerengezin bestond naast vader en moeder uit 6 jongens en 1 meisje. Janneke bleef op de boerderij en verzorgde haar ouders tot hun dood. In 1948, op 34-jarige leeftijd, trad zij als zuster in bij het Franciscanessenklooster in Veghel. Na een aantal omzwervingen langs diverse kloosters in Brabant en Babberich (Achterhoek) overleed ze op 26 mei 2010 op 96-jarige leeftijd in Veghel.
De naam voor reuzin Ermelindis
Enkele meisjes die in de jaren vijftig in Moergestel zijn geboren, kregen de naam Ermelindis (of Linda). Ook de coöperatieve zuivelfabriek (boterfabriek) aan de Postelstraat, opgericht in 1911, kreeg de naam van St. Ermelindis. Naar verluidt heeft er in een werkruimte van de fabriek ook een groot houten beeld van Ermelindis gestaan. Bij het sluiten van de zuivelfabriek is het beeld door de koster opgehaald en naar de pastorie gebracht. Het beeld is echter al lange tijd spoorloos. Wel nog bewaard gebleven is een processievaandel uit ca. 1900 met de afbeelding van de heilige en hangt hoog in de kerk nabij het orgel. Bovenaan het vaandel is de tekst ‘H. Ermelindis bescherm ons’ aangebracht.
Onze Moergestelse reuzin heeft de beeltenis van Ermelindis gekregen omdat zij, zo je kunt lezen, in de geschiedenis van Moergestel belangrijk is geweest voor het dorp. Gèsselse Ermelindis, een initiatief van Stichting WieKentKunst, werd ‘geboren’ op 31 december 1999, is 3 meter en 50 centimeter hoog en heeft in haar handen een gebedenboek (links) en rechts een boeket lelies. Zij is al in talloze optochten en processies in binnen- en buitenland rondgedragen door het Reuzengilde dat haar zorgvuldig beschermt, onderhoudt en begeleidt.
Foto 1: Het voorblad van de kalender
Foto 2: Het reliekschrijn is geopend en de beenderen worden benoemd en getoond aan het publiek waarna ze weer zorgvuldig in doeken worden gewikkeld en teruggeplaatst.
Foto 3: Reuzin Ermelindis werd door het Reuzengilde op 3 september 2000 door Meldert gedragen nadat het reliekschrijn weer gesloten was en de processie plaatsvond na deze bijzondere gebeurtenis die maar eens in de 50 jaar plaatsvindt.
